Motorlu Testere Bakımı: Performans ve Güvenlik Rehberi

Motorlu Testere Bakımı: Performans ve Güvenlik Rehberi

  Motorlu testere, doğru kullanıldığında ve bakımı yapıldığında inanılmaz derecede etkili ve güçlü bir alettir. Odun kesiminden budamaya, bahçe işlerinden profesyonel ormancılığa kadar geniş bir yelpazede hayatı kolaylaştırır. Ancak bu yüksek performanslı makine, aynı zamanda hassas bir denge üzerine kuruludur. Tıpkı bir yarış arabası gibi, en yüksek verimlilikte ve en güvenli şekilde çalışabilmesi için düzenli ilgi ve özen gerektirir. İşte bu noktada Motorlu Testere Bakımı kavramı, bir seçenek olmaktan çıkıp mutlak bir zorunluluk haline gelir. Pek çok kullanıcı, testerenin performansı düştüğünde veya bir arıza meydana geldiğinde bakımı hatırlar. Oysa proaktif ve düzenli bakım, hem beklenmedik masrafların önüne geçer hem de çok daha önemlisi, kullanıcı güvenliğini en üst seviyede tutar. Bakımsız bir testere, sadece daha yavaş ve verimsiz kesim yapmakla kalmaz, aynı zamanda artan geri tepme (kickback) riski, zincir kopması ve motor arızaları gibi ciddi tehlikelere davetiye çıkarır. Bu kapsamlı rehberde, bir motorlu testerenin ömrünü nasıl uzatabileceğinizi, kesim performansını her zaman en üst düzeyde nasıl tutabileceğinizi ve en önemlisi, her kullanımda kendinizi nasıl güvende tutacağınızı adım adım öğreneceksiniz. Bu rehberde, Motorlu Testere Bakımı Nedir ve Neden Hayatidir? sorusundan başlayarak, en temel adımlardan en teknik detaylara kadar her konuya değineceğiz.

 

Motorlu Testere Bakımı Nedir ve Neden Hayatidir?

 

Motorlu testere bakımı, makinenin tüm bileşenlerinin düzenli olarak kontrol edilmesi, temizlenmesi, ayarlanması ve gerektiğinde değiştirilmesi işlemlerinin bütünüdür. Bu, sadece testereyi dıştan bir bezle silmek anlamına gelmez; zincirin keskinliğinden motorun hava filtresine, pala (kılavuz) temizliğinden güvenlik freninin işlevselliğine kadar uzanan sistematik bir süreçtir. Bu sürecin hayati öneme sahip olmasının dört temel nedeni vardır:

  1. Güvenlik: Bu, en önemli ve öncelikli nedendir. Bakımsız bir testere ölümcül bir silah haline gelebilir. Örneğin, düzgün çalışmayan bir zincir freni, geri tepme anında sizi koruyamaz. Körelmiş veya yanlış bilenmiş bir zincir, kesim sırasında ağaca tutunmak yerine sekerek kontrol kaybına yol açabilir. Gevşek bir zincir, paladan çıkarak ciddi yaralanmalara neden olabilir. Düzenli bakım, bu riskleri minimuma indirerek her kesimde kontrolün sizde olmasını sağlar.

  2. Performans ve Verimlilik: Bakımlı bir testere, işini minimum eforla yapar. Keskin bir zincir, odunu tereyağı keser gibi keserken, körelmiş bir zincir sadece talaş yerine odun tozu çıkarır ve kesmek için aşırı güç uygulamanızı gerektirir. Temiz bir hava filtresi ve doğru ayarlanmış bir buji, motorun tam güçte çalışmasını sağlar. Bu, daha kısa sürede daha fazla iş yapmanız ve daha az yorulmanız anlamına gelir.

  3. Makine Ömrü ve Maliyet: Düzenli bakım, küçük sorunları büyüyüp pahalı onarımlara dönüşmeden önce tespit etmenizi sağlar. Tıkanmış bir yağ kanalı, pala ve zincirin hızla aşınmasına neden olur. Kirli bir hava filtresi, motorun içine pislik çekerek silindir ve pistonun çizilmesine yol açabilir. Bu tür büyük arızaların maliyeti, bir avuç bakım malzemesinin maliyetinden katbekat fazladır. Düzenli bakım, testerenizin ömrünü yıllarca uzatan en karlı yatırımdır.

  4. Yakıt Verimliliği: Motorun tüm bileşenleri uyum içinde çalıştığında, yakıtı en verimli şekilde kullanır. Kirli filtreler veya yanlış buji aralığı gibi sorunlar motorun daha fazla yakıt tüketmesine neden olur. Bu nedenle düzenli bakım, uzun vadede yakıt maliyetlerinizi de düşürür.

 

Motorlu Testere Bakımının Teknik Aşamaları ve Kontrol Listesi

 

Etkili bir bakım süreci, belirli bir rutin ve kontrol listesi dahilinde yapıldığında en iyi sonuçları verir. Her kullanıcının, testeresini eline almadan önce ve işini bitirdikten sonra alışkanlık haline getirmesi gereken adımlar vardır. İşte bu noktada Motorlu Testere Bakımının Teknik Aşamaları ve Kontrol Listesi devreye giriyor. Bu liste, bakım işlemlerini sıklıklarına göre ayırarak işinizi kolaylaştırır.

Bakım Sıklığı Kontrol Edilecek/Yapılacak İşlem Amaç ve Önem
Her Kullanım Öncesi 1. Zincir Freni Testi: Testereyi çalıştırmadan önce fren kolunu ileri itip geri çekerek kontrol edin. Geri tepme anında hayat kurtaran en önemli güvenlik özelliğidir.
  2. Zincir Gerginliği: Pala ucunu yukarı kaldırıp zinciri elle çekin. Zincir paladan ayrılmamalıdır. Gevşek zincir paladan çıkabilir, çok sıkı zincir aşınmaya neden olur.
  3. Zincir Yağı Seviyesi: Zincir yağı deposunu kontrol edin ve gerekiyorsa tamamlayın. Yetersiz yağlama, pala ve zincirin aşırı ısınıp bozulmasına yol açar.
  4. Genel Kontrol: Gevşek vida, çatlak veya hasarlı parça olup olmadığını gözle kontrol edin. Titreşimden gevşeyen parçalar tehlike yaratabilir.
Her Kullanım Sonrası 1. Genel Temizlik: Makine üzerindeki talaş, reçine ve yağ artıklarını bir fırça veya basınçlı hava ile temizleyin. Kir birikintileri soğutmayı engeller ve hareketli parçalara zarar verir.
  2. Pala (Kılavuz) Temizliği: Palayı söküp yağ kanalını ve oluğunu ince bir tel veya özel bir aletle temizleyin. Tıkanmış bir yağ kanalı, zincirin yağlanmasını engelleyerek tüm kesim sistemini bozar.
  3. Zincir Kontrolü ve Bileme: Zincirin keskinliğini kontrol edin. Gerekirse [Motorlu Testere Zinciri Bileme] işlemi yapın. Körelmiş zincir verimsizdir ve tehlikelidir.
Haftalık Bakım 1. Hava Filtresi Temizliği: Hava filtresi kapağını söküp filtreyi çıkarın. Ilık sabunlu suyla yıkayın veya basınçlı hava ile temizleyin. Tamamen kuruduğundan emin olun. Tıkanmış filtre motor performansını düşürür ve yakıt tüketimini artırır.
  2. Soğutma Kanatçıkları: Motorun etrafındaki silindir soğutma kanatçıklarını temizleyin. Motorun aşırı ısınmasını önler.
  3. Marş İpi Kontrolü: Marş ipinde aşınma veya yıpranma olup olmadığını kontrol edin. Kopmak üzere olan bir ip, işin ortasında sizi yarı yolda bırakabilir.
Aylık / Periyodik Bakım 1. Buji Kontrolü ve Temizliği: Bujiyi söküp elektrot aralığını kontrol edin (genellikle 0.5 mm). Gerekirse tel fırça ile temizleyin. Doğru ateşleme için kritik öneme sahiptir.
  2. Yakıt Filtresi Kontrolü: Yakıt deposundaki filtreyi kontrol edin. Kirliyse değiştirin. Kirli filtre, karbüratörün tıkanmasına ve motorun düzensiz çalışmasına neden olur.
  3. Eksoz ve Kıvılcım Önleyici: Eksoz ve kıvılcım önleyici tel üzerinde karbon birikintisi olup olmadığını kontrol edin, gerekirse temizleyin. Tıkanmış eksoz, motor gücünü ciddi şekilde düşürür.

 

 

Hangi Sıklıkla Bakım Yapılmalı ve Parçalar Nasıl Değiştirilir?

 

Bakım sıklığı, motorlu testerenin kullanım yoğunluğuna ve çalıştığı koşullara bağlı olarak değişir. Ev kullanıcısı için "haftalık bakım" adımları ayda bir yapılabilirken, her gün profesyonel olarak çalışan bir ormancı bu adımları birkaç günde bir tekrarlamalıdır. Önemli olan, makinenizi dinlemek ve performansındaki en ufak bir düşüşü bile bir bakım sinyali olarak algılamaktır. Bazı parçaların ise ömrü dolduğunda değiştirilmesi gerekir. İşte en yaygın parça değişim işlemleri:

  • Hava Filtresi Değişimi: Filtre temizlenemeyecek kadar kirlendiğinde veya üzerinde yırtık/delik oluştuğunda değiştirilmelidir. Genellikle hava filtresi kapağı tek bir vida veya mandalla açılır. Eski filtre çıkarılıp yenisi takılır.

  • Buji Değişimi: Buji elektrotları aşındığında veya üzerinde aşırı kurum biriktiğinde motor teklemeye başlar. Buji anahtarı kullanılarak eski buji saat yönünün tersine çevrilerek sökülür. Yeni bujinin tırnak aralığı kontrol edildikten sonra elle sıkılır ve son olarak anahtarla hafifçe (çeyrek tur kadar) sıkılarak işlem tamamlanır.

  • Yakıt Filtresi Değişimi: Yakıt filtresi, depo içindeki yakıt hortumunun ucunda bulunur. Depoyu boşalttıktan sonra, bükülmüş bir tel veya kargaburun yardımıyla yakıt hortumu dışarı alınır. Eski filtre klipsinden çıkarılıp yenisi takılır ve hortum tekrar depoya yerleştirilir. Bu basit işlemler, motor sağlığı için kritik öneme sahiptir.

 

Motorlu Testere Bakımı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

 

1. Motorlu testere zinciri neden sürekli gevşer? Bu normal mi?

Evet, özellikle yeni bir zincirin ilk birkaç kullanımda gevşemesi tamamen normaldir. Buna "alışma" veya "rodaj" süreci denir. Zincirin perçinleri ve bağlantıları, ilk yük altında birbirine oturur ve bu da hafif bir esnemeye neden olur. Bu nedenle yeni bir zincir takıldığında, ilk 10-15 dakikalık kullanımdan sonra motor soğutulup zincir gerginliğinin tekrar ayarlanması şiddetle tavsiye edilir. Bunun dışında, çalışma sırasında zincirin gevşemesinin birkaç temel nedeni daha vardır. En yaygın neden termal genleşmedir. Çalışma sırasında sürtünme nedeniyle ısınan zincir ve pala metal olduğu için genleşir ve uzar. Motor soğuduğunda ise tekrar büzülerek normalden daha gergin bir hale gelebilir. Bu nedenle zincir gerginliği her zaman motor soğukken ayarlanmalıdır. Eğer zinciriniz normalden çok daha sık gevşiyorsa, bu bir soruna işaret ediyor olabilir. İlk kontrol etmeniz gereken yer, zincir tahrik dişlisidir (motorun altında, zinciri döndüren dişli). Bu dişli zamanla aşınır ve dişleri sivrileşir. Aşınmış bir dişli, zinciri düzgün tutamaz ve sürekli gevşemesine neden olur. Diğer bir olası neden ise palanın (kılavuzun) kendisidir. Palanın olukları zamanla aşınarak genişleyebilir, bu da zincirin yanlara doğru sallanmasına ve gevşek hissettirmesine yol açar. Kural olarak, bir tahrik dişlisi iki zincir ömrü sonunda değiştirilmeli ve pala düzenli olarak kontrol edilmelidir.

2. Testerem düz kesmiyor, yana çekiyor. Sorun ne olabilir?

Bu, motorlu testere kullanıcılarının en sık karşılaştığı ve en sinir bozucu sorunlardan biridir. Testerenin kesim sırasında bir tarafa (sağa veya sola) doğru çekmesinin %99 oranındaki nedeni, yanlış veya dengesiz bilenmiş zincirdir. Motorlu testere zincirinin her iki tarafında da (sağ ve sol) kesici dişler bulunur. Düz ve pürüzsüz bir kesim için bu dişlerin hepsinin aynı uzunlukta, aynı açıda ve aynı yükseklikte olması gerekir. Eğer bileme sırasında bir taraftaki dişleri diğer taraftakilere göre daha fazla eylerseniz veya bir tarafı daha keskin yaparsanız, keskin olan taraf odunu daha agresif bir şekilde "ısırır" ve testereyi o yöne doğru çeker. Bu durum sadece yamuk bir kesime neden olmakla kalmaz, aynı zamanda kullanıcı için son derece yorucu ve tehlikelidir çünkü makineyi düz tutmak için sürekli ekstra güç uygulamanız gerekir. Sorunu çözmek için zinciri söküp tüm kesici dişleri bir kumpas yardımıyla ölçün. En kısa dişi referans alarak diğer tüm dişleri (hem sağ hem de sol) aynı uzunluğa ve açıya gelene kadar dikkatlice eyleyin. Ayrıca, zincir üzerindeki derinlik ayar tırnaklarının (her kesici dişin önündeki küçük kavisli parça) da doğru yükseklikte olduğundan emin olun. Çok nadir de olsa, eğilmiş veya bir tarafı aşınmış bir pala da bu soruna neden olabilir. Ancak ilk olarak her zaman zincirinizi kontrol etmelisiniz.

3. Testereyi uzun süre kullanmayacaksam nasıl saklamalıyım? (Kışlık depolama)

Motorlu testereyi bir aydan daha uzun süre kullanmayacaksanız, doğru şekilde depolamanız, bir sonraki sezonda sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağlamak için hayati önem taşır. Yanlış depolama, karbüratör arızaları ve paslanma gibi ciddi sorunlara yol açabilir. İşte adım adım uzun süreli depolama yöntemi: 1. Yakıtı Tamamen Boşaltın: En kritik adım budur. Zamanla, benzin içindeki etanol ve diğer bileşenler buharlaşır ve geride karbüratörün hassas kanallarını ve diyaframlarını tıkayan yapışkan bir kalıntı bırakır. Yakıt deposunu tamamen güvenli bir kaba boşaltın. 2. Karbüratörü Boşaltın: Depoyu boşalttıktan sonra, motoru çalıştırın ve yakıt tamamen bitip motor kendiliğinden stop edene kadar rölantide çalışmasına izin verin. Bu, karbüratörün içinde kalan son yakıt damlalarını da yakarak sistemin tamamen kuru kalmasını sağlar. [Doğru Yakıt Karışımı Hazırlama] ve kullanımı ne kadar önemliyse, depolama öncesi boşaltma da o kadar önemlidir. Zaten bu durum Benzinli ve Elektrikli Testere Bakımı Arasındaki Farklar arasında en belirgin olanıdır. 3. Kapsamlı Temizlik Yapın: Testerenin üzerinde hiçbir talaş, yağ veya reçine kalıntısı kalmayacak şekilde detaylı bir temizlik yapın. Pala ve zinciri sökün, pala oluğunu ve yağ deliklerini temizleyin. 4. Pala ve Zinciri Yağlayın: Paslanmayı önlemek için pala ve zincire ince bir kat koruyucu yağ (zincir yağı veya makine yağı olabilir) sürün. Zinciri gevşek bir şekilde palaya takın. 5. Buji Deliğinden Yağlama: Bujiyi sökün. Buji deliğinden içeri birkaç damla 2 zamanlı motor yağı damlatın ve marş ipini birkaç kez yavaşça çekerek pistonun ve silindirin yağlanmasını sağlayın. Bujiyi geri takın. 6. Uygun Yerde Saklayın: Testereyi, kuru, tozsuz ve çocukların ulaşamayacağı bir yerde saklayın. Mümkünse duvara asarak veya kendi taşıma çantasında muhafaza edin.

4. Zincir yağı yerine atık veya normal motor yağı kullanabilir miyim?

Bu, maliyetten tasarruf etmek amacıyla sıkça yapılan ancak motorlu testerenin kesim ekipmanına en çok zarar veren hatalardan biridir. Kesinlikle HAYIR, zincir yağı yerine atık yağ veya normal (örneğin 10W-40) motor yağı kullanamazsınız. Bunun birkaç önemli teknik nedeni vardır. İlk olarak, motorlu testere zincir yağları, yüksek devirde dönen zincirin üzerinde kalabilmesi için özel "yapışkanlık" artırıcı katkı maddeleri içerir. Bu katkılar, yağın merkezkaç kuvvetiyle zincirden fırlayıp gitmesini engeller. Normal motor yağında bu özellik yoktur ve ilk andan itibaren zincirden savrularak hem yağlama görevini yapmaz hem de çevreyi kirletir. İkinci olarak, zincir yağları, pala ve zincir arasındaki yoğun sürtünme ve ısıya dayanacak şekilde formüle edilmiştir. Atık motor yağları ise içinde metal parçacıkları, asit ve kir birikintileri barındırır. Bu parçacıklar, pala oluğunu ve yağ pompasını aşındırarak tıkanmalara ve kalıcı hasarlara yol açar. Yağlama olmadan çalışan bir zincir ve pala, dakikalar içinde aşırı ısınır ("yanar"), rengi maviye döner ve metal özelliğini kaybederek kullanılamaz hale gelir. Kaliteli bir pala ve zincirin maliyeti, birkaç litre kaliteli zincir yağının maliyetinden çok daha fazladır. Unutmayın, zincir yağı bir lüks değil, kesim sisteminizin ömrünü ve performansını doğrudan etkileyen temel bir sarf malzemesidir.

5. Motorlu testere güvenlik freni nasıl test edilir ve neden bu kadar önemlidir?

Zincir freni, bir motorlu testeredeki en önemli aktif güvenlik özelliğidir ve "geri tepme" (kickback) anında kullanıcıyı ciddi yaralanmalardan korumak için tasarlanmıştır. Geri tepme, pala ucunun sert bir cisme temas etmesiyle testerenin aniden ve kontrolsüz bir şekilde kullanıcıya doğru fırlaması olayıdır. Zincir freni, bu hareket sırasında kullanıcının elinin önündeki koruyucu kola çarpmasıyla veya ani sarsıntının yarattığı atalet kuvvetiyle devreye girerek zinciri milisaniyeler içinde durduran bir mekanizmadır. Bu frenin çalışıp çalışmadığını düzenli olarak test etmek hayati önem taşır. Test etmenin iki yolu vardır: 1. Manuel Test (Motor Dururken veya Rölantide Çalışırken): Sol elinizle ön tutma kolunu sıkıca kavrayın. Sağ elinizle gaz vererek zinciri orta hızda döndürün (veya motor kapalıyken de yapabilirsiniz). Sol elinizin bileğiyle, fren kolunu (ön el koruyucusu) sertçe ileri doğru itin. Fren devreye girdiğinde zincirin anında durması gerekir. Freni devreden çıkarmak için kolu kendinize doğru çekerek "klik" sesini duymalısınız. 2. Atalet Testi (Profesyoneller İçin Önerilir): Bu test, gerçek bir geri tepme anını simüle eder. Testereyi sağlam bir zeminde (örneğin bir kütük üzerinde) çalıştırın ve iki elinizle sıkıca tutun. Kısa bir süreliğine tam gaz verin ve ardından ön tutma kolunu bırakmadan palanın ucunu hızla aşağı doğru (kütüğe doğru) hareket ettirin. Bu ani aşağı hareketin yarattığı atalet kuvveti, fren mekanizmasını tetiklemeli ve zinciri durdurmalıdır. Bu test daha fazla tecrübe gerektirir. Her kullanım öncesi en azından manuel testi yapmak, bu hayat kurtaran özelliğin görev başında olduğundan emin olmanızı sağlar.

 

Benzinli ve Elektrikli Testere Bakımı Arasındaki Farklar

 

Temel kesim mekanizması (pala ve zincir) aynı olsa da, güç kaynağındaki farklılık, benzinli ve elektrikli/akülü testerelerin bakım rutinlerini önemli ölçüde ayırır.

  • Motor Bakımı: En büyük fark burada yatar. Benzinli testereler, 2 zamanlı motorlara sahiptir ve bu motorlar düzenli bakım gerektirir: buji kontrolü/değişimi, hava filtresi temizliği/değişimi, yakıt filtresi değişimi ve eksoz temizliği. Elektrikli/akülü testerelerde ise bu parçaların hiçbiri yoktur. Motorları genellikle kapalı bir kutudur ve kullanıcı tarafından bakımı yapılacak bir parçası bulunmaz.

  • Yakıt Sistemi: Benzinli modellerde yakıt karışımı hazırlama, depolama ve karbüratör sorunları gibi konular önem kazanırken, akülü modellerde batarya kontaklarının temiz tutulması ve bataryanın doğru şekilde şarj edilip saklanması önemlidir. Kablolu elektrikli modellerde ise kablo ve fişin hasar kontrolü yapılır.

  • Gürültü ve Titreşim: Benzinli motorlar daha fazla titreşim ürettiği için vida ve bağlantıların gevşeme olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle genel kontrolleri daha sık yapılmalıdır.

  • Ortak Bakım Noktaları: Her iki tip testerede de pala ve zincir bakımı (temizlik, yağlama, gerginlik ayarı, bileme) tamamen aynıdır ve eşit derecede önemlidir. Zincir yağlama sisteminin kontrolü de ortak ve kritik bir adımdır.

 

Düzenli Bakımın Profesyonel Servise Göre Avantajları

 

Birçok kullanıcı, testere bakımını tamamen profesyonel servislere bırakmayı düşünebilir. Servisler, özellikle büyük arızalar ve hassas ayarlar için vazgeçilmezdir, ancak düzenli temel bakımı kullanıcının kendisinin yapmasının birçok avantajı vardır. Peki, kendi yaptığınız Düzenli Bakımın Profesyonel Servise Göre Avantajları nelerdir?

  • Maliyet ve Zaman Tasarrufu: Hava filtresi temizlemek, buji değiştirmek veya zincir bilemek gibi basit işlemler için servise gitmek hem zaman kaybıdır hem de ek maliyet yaratır. Bu işlemleri kendiniz yaparak anında çözüme ulaşırsınız.

  • Makineyi Tanıma: Kendi makinenizin bakımını yaptıkça, onun nasıl çalıştığını, normal sesinin ne olduğunu ve potansiyel sorunların ilk belirtilerini daha iyi anlarsınız. Bu, büyük bir arıza oluşmadan önce önlem almanızı sağlar.

  • Sürekli Yüksek Performans: Servis bakımını yılda bir kez yaptırsanız bile, aradaki sürede makinenizin performansı düşebilir. Kendi bakımınızı düzenli olarak yaparak, testerenizin her zaman ilk günkü gibi en yüksek performansta çalışmasını sağlarsınız.

  • Acil Durumlara Hazırlık: Sahada çalışırken basit bir sorunla (örneğin gevşek zincir, kirlenmiş buji) karşılaştığınızda ne yapacağınızı bilmek, işinizin yarım kalmasını engeller.

Profesyonel servis, motorun sökülmesini gerektiren büyük onarımlar, hassas karbüratör ayarları veya sizin tespit edemediğiniz karmaşık arızalar için en doğru adrestir. Ancak bu makalede anlatılan düzenli bakımlar, profesyonel servise olan ihtiyacınızı büyük ölçüde azaltacaktır. Unutmayın, bu makalede Hangi Sıklıkla Bakım Yapılmalı ve Parçalar Nasıl Değiştirilir? gibi temel sorulardan en karmaşık detaylara kadar her şeyi ele almaya çalıştık.

Sonuç olarak, motorlu testere bakımı, bu güçlü aleti verimli ve güvenli bir şekilde kullanmanın ayrılmaz bir parçasıdır. Bu rehberde anlatılan adımları bir rutin haline getirmek, sadece makinenizin ömrünü uzatmakla kalmayacak, aynı zamanda her kesimde kendinize olan güveninizi ve en önemlisi güvenliğinizi artıracaktır. Unutmayın, bakımlı bir testere, güvenilir bir iş ortağıdır. Makinenize bugün ayıracağınız birkaç dakika, yarın sizi saatlerce sürecek bir angaryadan veya çok daha kötüsü, önlenebilir bir kazadan koruyacaktır. Kesimlerinizin her zaman güvenli ve verimli olması dileğiyle.